Hypnose is eigenlijk een staat van geconcentreerde aandacht waarin je alleen maar denkt zonder echt kritisch te zijn. Een voorbeeld hiervan is wat we snelweghypnose noemen. Je rijdt in de auto, diep verzonken in je gedachten, en je mist bijna de volgende afslag. Je bent niet met je gedachten op de weg, je onderbewuste is dat wel. Je onderbewuste let op je veiligheid, maar maakt zich niet zo druk om de route die genomen moet worden. Het nemen van de juiste afslag valt meer onder kritisch denken, wat hoort bij je normale bewustzijn. Hypnose is een bewustzijnstoestand waar je natuurlijk al naartoe gaat en uit komt. Bijvoorbeeld door weg te dromen in een boek, in een creatieve flow te zijn tijdens het werk, of volledig op te gaan in een film. Kritisch denken verschuift naar de achtergrond, het gevoel en de verbeelding komen naar voren. Dat is dezelfde staat van zijn die bewust kan worden opgeroepen door middel van formele hypnose. Om hypnose nog beter uit te leggen, ga ik de ontwikkeling van een baby uitleggen aan de hand van het voorbeeld van een nieuwe computer.

De ontwikkeling van een baby

Een pasgeboren baby komt ter wereld met allerlei automatische programma’s: het huilt als het honger heeft, slaapt als het moe is, enzovoort. Analogie met een computer, zou je kunnen zeggen dat de baby is uitgerust met automatische besturingssystemen om het leven op aarde te starten.

Op dezelfde manier heeft een nieuwe computer een besturingssysteem nodig om op te starten en te werken. Maar met alleen het besturingssysteem van de computer kun je niet veel doen, je hebt ook programma’s of software nodig om specifieke taken op de computer uit te voeren, zoals het maken van tekstbestanden of het maken van berekeningen, heb je tekstverwerkers en spreadsheets nodig.

Een pasgeboren kind moet veel leren en krijgt het meeste aangeboden vanuit de omgeving, bijvoorbeeld taal en cultuur. In feite is het de omgeving, vooral de ouders, die bepalen welke programma’s het kind aangeboden krijgt. Een leerproces begint door interactie met andere mensen en specifieke gebeurtenissen. Een kind leert snel en niet kritisch, de informatie wordt als een spons opgenomen. En analoog aan de computer heeft de gebruiker geen firewall geïnstalleerd, dwz alle informatie die ongefilterd via het internet binnenkomt, kan worden opgenomen op de harde schijf.
Het feit dat gegevens en programma’s in de geest van het kind worden opgeslagen, ontwikkelt langzaam het vermogen om kritisch naar informatie te kijken. Met andere woorden, informatie wordt vergeleken met de informatie die al bestaat, wanneer die informatie bekend is, wordt deze gemakkelijker geaccepteerd dan wanneer deze niet bekend is.

7 Jaar later

Vanaf het 7e jaar zal deze zogenaamde kritische factor steeds beter gaan functioneren omdat er steeds meer informatie wordt opgeslagen waarmee vergelijkingen kunnen worden gemaakt. Alle binnenkomende informatie gaat door deze kritische factor, een filter dat bepaalt welke informatie acceptabel is en welke niet. Elke dag wordt er ontelbare informatie gefilterd en nemen we de informatie op die past bij wat we al weten.

Als ik praat over een vierkante bal, triggert dat je gedachten. Een vierkante bal is niet mogelijk. Of als ik het heb over paarse sneeuw, roept dat waarschijnlijk een reactie op in je gedachten.
Met deze voorbeelden kun je actief de werking van de kritische factor ervaren, maar begrijp dat informatie meestal wordt gefilterd door de kritische factor zonder dat je je ervan bewust bent. Ook de computergebruiker is meestal niet op de hoogte van welke informatie de firewall bewust blokkeert.

De Kritische factor

Het feit dat we een kritische factor hebben die informatie filtert zonder dat we het weten, betekent dat het moeilijk is om door programma’s heen te breken met ons normale denken die al jaren in het onderbewustzijn werken. We hebben rechtstreekse toegang nodig tot het onderbewustzijn omdat deze programma’s daar zijn gevestigd.
Denk bijvoorbeeld aan roken. Een roker geeft zichzelf een reden waarom hij rookt, maar deze reden hoeft niet overeen te komen met de reden waarom roken voor het onderbewustzijn belangrijk is. Het kritische analytische denken denkt aan het gevaar van roken omdat het gifstoffen bevat en daarom het risico op ziekte onaanvaardbaar hoog is. Het onderbewustzijn relateert roken over het algemeen aan een emotioneel gevoel van veiligheid en acceptatie en wil dit gevoel niet zomaar opgeven.

En nu hypnose? 

Als je een programma wilt veranderen dat al jaren actief is in het onderbewustzijn alleen door normaal te denken, stuit het op de kritische factor. De kritische factor filtert wat wordt toegelaten tot het onderbewustzijn en wat niet, en met behulp van hypnose kunnen we de kritische factor passeren en acceptabele ideeën en nieuwe programma’s in het onderbewustzijn vaststellen.
Je kunt bijvoorbeeld denken aan het programma niet-roken in plaats van roken. Het is belangrijk om te weten dat het normale bewustzijn altijd zal verifiëren of het gaat om werkelijke gewenste verandering. Dit betekent dat hypnose alleen succesvol is als iemand gemotiveerd is om daadwerkelijk te stoppen met roken. Hypnose is dus het passeren van de kritische factor waardoor acceptabele ideeën kunnen worden vastgesteld in het onderbewustzijn.